درز انبساط

درز انبساط چیست ؟

درز انبساط یک تکنیک در صنعت ساختمان است که به منظور جلوگیری از آسیب‌ها و خرابی‌های ناشی از انبساط و انقباض ساختمان در اثر تغییرات دمایی و حرارتی استفاده می‌شود. این درزها به صورت فضاهای مشخص در ساختمان تعبیه می‌شوند تا به مواد و مصالح ساختمان فرصت داده شود که انبساط و انقباض کنند بدون آنکه تنش‌های کششی در بتن ایجاد شود.

این درزها در بخش‌هایی از ساختمان‌ها، پل‌ها، پیاده‌روها، خطوط راه‌آهن، سیستم‌های لوله‌کشی، کشتی‌ها و سایر سازه‌ها یافت می‌شوند که باعث اتصال انبساط یا اتصال جداکننده می‌شوند. درز انبساط برای کاهش خسارات ناشی از عوامل محیطی و جلوگیری از ترک‌ها در بتن استفاده می‌شود. نصب این درزها باید با دقت انجام شود تا از ایجاد ترک‌ها در بتن جلوگیری شود.

 

اهمیت درز انبساط

1. جلوگیری از ترک‌ها

   درز انبساط برای جلوگیری از ایجاد ترک‌ها در بتن در اثر تغییرات دمایی محیط استفاده می‌شود. این ترک‌ها می‌توانند به دلیل انبساط بتن در دمای بالا ایجاد شوند و در نهایت منجر به شکست بتن شوند.

2. کنترل ارتعاشات:

   درز انبساط لاستیکی در سیستم‌های سیال ظاهر می‌شوند و تنش ناشی از حرکت را کاهش می‌دهند، ارتعاش را جدا می‌کنند و صدا را کاهش می‌دهند.

3. جدا کردن بخش‌ها:

   درز انبساط برای جدا کردن بخش‌های مختلف ساختمان استفاده می‌شود تا از انتقال بار زنده میان اجزای مختلف جلوگیری کند و ایمنی ساختمان را در برابر آتش‌سوزی افزایش دهد.

4. ایجاد پایداری:

   درز انبساط در ساخت پل‌ها و پیاده‌روها استفاده می‌شود تا پایداری ساختار را در برابر نیروهای خارجی افزایش دهد.

 

انواع درز انبساط

1. درز انبساط لاستیکی

   این نوع درز انبساط برای کاهش تنش ناشی از حرکت و ارتعاش استفاده می‌شود.

2. درز انبساط مدولار

   این نوع درز انبساط برای اتصال دهانه‌های پل به یکدیگر استفاده می‌شود.

 

نصب درز انبساط

1.طراحی درز انبساط: طراحی درز انبساط باید با دقت انجام شود تا بتواند از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.

2.نصب درز انبساط: نصب درز انبساط باید با دقت انجام شود تا از ایجاد ترک‌ها در بتن جلوگیری شود. باید به ترکیب مناسب بتن و پیش‌بینی انقباض‌ها در شرایط خاص توجه داشت.

3.عایق کاری درز انبساط: عایق کاری درزهای انبساط اهمیت دارد زیرا از نفوذ رطوبت و حشرات به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند. این عایق کاری باید با دقت انجام شود تا از آسیب‌های ناشی از رطوبت جلوگیری کند.

4.مصالح مورد استفاده: مصالح مورد استفاده برای درز انبساط باید از موادی تولید گردند که قابلیت ارتجاعی کافی داشته باشند و از لحاظ آب بندی و عایق حرارتی نیز مقاومت مناسبی از خود نشان دهند.

 

معیارهای تعیین محل درز انبساط

1. تعداد طبقات:

   برای ساختمان‌های بلندتر از ۵۰ متر، حتماً درز انبساط ساختمانی در نظر گرفته می‌شود.

2. متراژ زمین:

   متراژ زمین و نوع مصالح به کار گرفته شده در ساخت ساختمان در تعیین محل درز انبساط مورد توجه قرار می‌گیرد.

3. ویژگی‌های آب و هوایی:

   ویژگی‌های آب و هوایی هر فصل در منطقه‌ای که ساختمان در آن قرار دارد نیز در تعیین محل درز انبساط اهمیت دارد.

 

فرمول کلی برای ایجاد درز انبساط

نسبت طول به عرض ساختمان مورد نظر باید از یک سوم بیشتر باشد تا درز انبساط ساختمانی در نظر گرفته شود.

 

مزایای درز انبساط

درز انبساط در صنعت ساختمان‌سازی مزایای متعددی دارد که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

1.  جلوگیری از ترک‌ها :

   درز انبساط برای جلوگیری از ایجاد ترک‌ها در بتن در اثر تغییرات دمایی و حرارتی استفاده می‌شود. این ترک‌ها می‌توانند به دلیل انبساط بتن در دمای بالا ایجاد شوند و در نهایت منجر به شکست بتن شوند.

2.  کنترل ارتعاشات :

   درز انبساط لاستیکی در سیستم‌های سیال ظاهر می‌شوند و تنش ناشی از حرکت را کاهش می‌دهند، ارتعاش را جدا می‌کنند و صدا را کاهش می‌دهند.

3.  جدا کردن بخش‌ها :

   درز انبساط برای جدا کردن بخش‌های مختلف ساختمان استفاده می‌شود تا از انتقال بار زنده میان اجزای مختلف جلوگیری کند و ایمنی ساختمان را در برابر آتش‌سوزی افزایش دهد.

4.  ایجاد پایداری :

   درز انبساط در ساخت پل‌ها و پیاده‌روها استفاده می‌شود تا پایداری ساختار را در برابر نیروهای خارجی افزایش دهد.

5.  افزایش طول عمر سازه :

   استفاده از درز انبساط می‌تواند به افزایش طول عمر سازه کمک کند زیرا از آسیب دیدن بتن در اثر تغییرات حرارتی جلوگیری می‌کند.

6.  کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی :

   درز انبساط می‌تواند از خسارات ناشی از بلایای طبیعی مانند طوفان، سیل و زلزله جلوگیری کند زیرا از انتقال بار به ساختمان‌های مجاور جلوگیری می‌کند.

7.  تسهیل تعمیر و نگهداری :

   درز انبساط می‌تواند تعمیر و نگهداری ساختمان را تسهیل کند زیرا از دسترسی به فضاهای درزها برای تعمیر و ترمیم آنها تسهیل می‌کند.

8.  کاهش تنش‌ها :

   درز انبساط می‌تواند تنش‌های ناشی از انبساط و انقباض بتن را کاهش دهد و از آسیب دیدن ساختمان جلوگیری کند.

این مزایا نشان می‌دهد که درز انبساط یک عنصر اساسی در ساخت و ساز ساختمان‌ها است و می‌تواند به افزایش طول عمر و ایمنی ساختمان‌ها کمک کند.

 

معایب درز انبساط

معایب درز انبساط عبارتند از:

1.  نفوذ رطوبت و حشرات :

   اگر درز انبساط به صورت صحیح عایق کاری نشود، رطوبت و حشرات می‌توانند از طریق این درزها به داخل ساختمان نفوذ کنند و خساراتی به بار آورند.

2.  تخریب ناشی از عایق کاری ضعیف :

   عایق کاری ضعیف درز انبساط می‌تواند منجر به تخریب ساختمان در اثر رطوبت و حشرات شود.

3.  نقص در طراحی و نصب :

   اگر درز انبساط به صورت صحیح طراحی و نصب نشود، نمی‌تواند از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.

4.  نقص در انتخاب مصالح :

   انتخاب مصالح نامناسب برای درز انبساط می‌تواند منجر به کاهش کارایی آن شود.

5. نقص در اجرای درز انبساط:

   اگر مراحل نصب و تعمیر درز انبساط به صورت صحیح انجام نشود، می‌تواند منجر به مشکلاتی در عملکرد درز انبساط شود.

این معایب نشان می‌دهد که درز انبساط باید با دقت طراحی، نصب و عایق کاری شود تا بتواند از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.

 

درز انبساط در چه مکان هایی مورد استفاده قرار می گیرد ؟

درز انبساط در انواع سازه‌ها و ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند. برخی از جاهای که درز انبساط مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از:

1.  پل‌ها :

   درز انبساط در پل‌ها برای مهار جابه جایی‌های ناشی از انبساط و انقباض سازه و همچنین برای روش‌های اجرایی استفاده می‌شود. این درزها باید بتوانند حرکات روبنا را در خود جای دهند و بارهای ضربه ای زیاد چرخ را حمل کنند در حالی که در معرض شرایط آب و هوایی غالب قرار دارند.

2.  ساختمان‌های بلند :

   در ساختمان‌های بلندتر از ۵۰ متر، حتماً درز انبساط ساختمانی در نظر گرفته می‌شود تا از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.

3.  پیاده‌روها :

   درز انبساط در پیاده‌روها برای کنترل انقباض یا انبساط‌های ناشی از تغییرات دمایی استفاده می‌شود.

4.  خطوط راه‌آهن :

   درز انبساط در خطوط راه‌آهن برای کنترل انقباض یا انبساط‌های ناشی از تغییرات دمایی اجرا می‌شود تا از آسیب‌های ناشی از انبساط بتن جلوگیری کند.

5.  سازه‌های بتنی :

   درز انبساط در سازه‌های بتنی برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض بتن استفاده می‌شود زیرا بتن خاصیت الاستیکی ندارد و نمی‌تواند کشیده شده یا خم شود.

6.  دیوارها و سقف‌ها :

   درز انبساط در دیوارها و سقف‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض استفاده می‌شود.

7.  دال‌های سنگفرش شده :

   درز انبساط در دال‌های سنگفرش شده برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض استفاده می‌شود.

8.  فونداسیون‌ها :

   درز انبساط در فونداسیون‌ها تا روی پی ادامه دارد و برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض استفاده می‌شود.

 

این مکان ها نشان می‌دهد که درز انبساط در انواع سازه‌ها و ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.

 

ویژگی‌ مصالح مورد استفاده برای درز انبساط چیست؟

ویژگی‌های مصالح مورد استفاده برای درز انبساط عبارتند از:

1.  قابلیت ارتجاعی :

   مصالح مورد استفاده برای درز انبساط باید قابلیت ارتجاعی کافی داشته باشند تا بتوانند انبساط و انقباض را جبران کنند.

2.  قابلیت تردی :

   مصالح باید ترد باشند تا در هنگام انبساط و انقباض خرد شده و مانع از انتقال ضربه بلوک‌های مجاور به یکدیگر شوند.

3.  عایق رطوبتی :

   مصالح آب بندی درز انقطاع و انبساط باید مطابق مندرجات مبحث ۵ مقررات ملی ساختمان باشد و از جنس آلومینیوم، برنز، مس، چوب، لاستیک ویا ترکیبی از آنها باشد.

4.  مقاومت فیزیکی :

   مصالح باید دارای مشخصات فیزیکی خاصی بوده و حتماً مطابق نقشه‌ها باشد و قبل از اجرا به تایید دستگاه نظارت برسد.

5.  دوام زیاد :

   استفاده از مصالح با کیفیت خوب و دوام زیاد بسیار مهم است، چرا که ساختمان‌ها سالیان طولانی عمر می‌کنند و باید درزها هم قابلیت ماندگاری داشته باشند.

 

این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که مصالح مورد استفاده برای درز انبساط باید از موادی تولید گردند که قابلیت ارتجاعی کافی داشته باشند و از لحاظ آب بندی و عایق حرارتی نیز مقاومت مناسبی از خود نشان دهند.

 

چرا درز انبساط در پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

درز انبساط در پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از خرابی و خسارت ناشی از انبساط و انقباض پل جلوگیری کند. سازه‌های بزرگ مانند پل‌ها در اثر تغییرات دمایی و وزش باد که به واسطه تغییر فصل ایجاد می‌شوند، منبسط و منقبض می‌شوند. این تغییرات در اندازه سازه، در طولانیمدت میتواند به بدنه پل آسیب وارد کند. درزهای انبساط پل روی درز بین قطعات دال و عرشه پل اجرا میشوند و از پل در برابر نوسانات دمایی، باد و دیگر عوامل محیطی محافظت میکنند.

 

چرا درز انبساط در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

درز انبساط در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از خرابی‌ها و خسارات ناشی از انبساط و انقباض ساختمان در اثر تغییرات دمایی و حرارتی جلوگیری کند. این درزها به صورت فضاهای مشخص در ساختمان تعبیه می‌شوند تا به مواد و مصالح ساختمان فرصت داده شود که انبساط و انقباض کنند بدون آنکه تنش‌های کششی در بتن ایجاد شود.

 

درز انبساط با چه موادی پر می شود

درزهای انبساط با مواد منعطف و پر کننده ای پر می‌شوند که قابلیت ارتجاعی کافی داشته باشند و از لحاظ آب بندی و عایق حرارتی نیز مقاومت مناسبی از خود نشان دهند. این مواد شامل ماستیک پلی یورتان، لاستیک، پروفیل آلومینیوم، برنز، مس، چوب و ترکیبی از آنها می‌باشد.

 

چه استانداردهایی باید برای درز انبساط مد نظر قرار بگیرد؟

استانداردهای درز انبساط شامل موارد زیر است:

1.  مقررات ملی ساختمان :

   درز انبساط باید مطابق مندرجات مبحث ۵ مقررات ملی ساختمان باشد و از جنس آلومینیوم، برنز، مس، چوب، لاستیک ویا ترکیبی از آنها باشد.

2.  تعداد طبقات :

   برای ساختمان‌های بلندتر از ۵۰ متر، حتماً درز انبساط ساختمانی در نظر گرفته می‌شود.

3.  متراژ زمین :

   متراژ زمین و نوع مصالح به کار گرفته شده در ساخت ساختمان در تعیین محل درز انبساط مورد توجه قرار می‌گیرد.

4.  ویژگی‌های آب و هوایی :

   ویژگی‌های آب و هوایی هر فصل در منطقه‌ای که ساختمان در آن قرار دارد نیز در تعیین محل درز انبساط اهمیت دارد.

5.  عایق کاری :

   عایق کاری درزهای انبساط اهمیت دارد زیرا از نفوذ رطوبت و حشرات به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند.

6.  نحوه محاسبه :

   محاسبه درز انبساط بر اساس پارامترهای مختلفی مانند جابه جایی‌های افقی و عمودی، تغییرات حرارتی و رطوبتی و نوع مصالح مورد استفاده انجام می‌شود.

7.  ایجاد درز انبساط :

   ایجاد درز انبساط باید با دقت انجام شود تا از ایجاد ترک‌ها در بتن جلوگیری شود.

8.  مصالح مورد استفاده :

   مصالح مورد استفاده برای درز انبساط باید از موادی تولید گردند که قابلیت ارتجاعی کافی داشته باشند و از لحاظ آب بندی و عایق حرارتی نیز مقاومت مناسبی از خود نشان دهند.

 

این استانداردها نشان می‌دهد که درز انبساط باید با دقت طراحی، نصب و عایق کاری شود تا بتواند از آسیب‌های ناشی از انبساط و انقباض جلوگیری کند.