خودتراز سیمانی

فهرست :

1. خودتراز سیمانی چیست 
2. مزایای خودتراز سیمانی
3. معایب خودتراز سیمانی
4. سطوح قابل استفاده
5. کاربرد خودتراز سیمانی
6. میزان مصرف خودتراز سیمانی
7. استانداردهای بین المللی خودتراز سیمانی
8. استانداردهای ایران خودتراز سیمانی
9. چگونگی استفاده از خودتراز سیمانی
10. عناصر تشکیل دهنده
11. الزامات و ویژگی های خودتزاز سیمانی

خودتراز سیمانی چیست ؟

خودتراز سیمانی یا خود تسطیح‌ کننده ( به انگلیسی : Self-leveling concrete ) که به آن زیرسازی خودتراز یا ملات خودتزار کننده کف نیز می‌گویند، محصولی سیمانی است که می‌توان آن را به دو صورت تک جزئی (پودر) و دو جزئی (پودر و مایع) تهیه و مصرف کرد و برای بهره وری بهتر از این محصول آن را توسط پمپ مورد استفاده قرار می دهند تا به صورت خودکار و یکنواخت تسطیح شود و سطحی صاف و هموار تولید کند ؛ از این محصول برای ایجاد سطحی صاف و هموار قبل از نصب کفپوش‌هایی مانند کاشی، چوب یا موکت استفاده می‌شود. می‌توان آن را روی زیرسازی‌های موجود مانند بتن، چوب‌ بری، یا کاشی قدیمی اعمال کرد.

مزایای خودتراز سیمانی عبارتند از

- تسطیح و هموار کردن سطوح ناهموار و پر کردن گودی‌ها و سوراخ‌ها. این کار سطحی هموار برای نصب کفپوش فراهم می‌کند.
- پس از ۶ تا ۸ ساعت از ریختن قابل راه رفتن است.
- تراز کردن سطوح ناهموار و پر کردن حفره‌ها و شیارها
- سهولت اجرا بدون نیاز به مهارت خاص
- سرعت بالای خشک شدن، حدود 6 تا 12 ساعت
- ایجاد سطحی مقاوم و با دوام
- هزینه کمتر نسبت به بتن‌ریزی مجدد
- دارای مقاومت فشاری مشابه بتن معمولی
- نیاز به ابزار یا مهارت تخصصی برای نصب ندارد. مخلوط بتن مایع آسان‌ریز و خودش یکدست می‌شود.
- اغلب گزینه‌ای ارزان‌تر و آسان‌تر نسبت به برداشتن و بتن‌ریزی مجدد زیرسازی بتنی است.
- سطحی مستحکم با مقاومت فشاری مشابه مخلوط‌های بتن استاندارد فراهم می‌کند.
- از محدودیت‌ها می‌توان به امکان نصب آن روی زیرسازی‌هایی که دچار رطوبت یا فشار هیدرواستاتیک زیاد هستند، اشاره کرد. آماده‌سازی و پرایمر مناسب لازم است. اکثر محصولات خودتسطیح‌کننده ضخامت حداقلی نیز دارند.
- به‌طور کلی، بتن خودتسطیح‌کننده محصولی چندمنظوره است که هم توسط غیرحرفه‌ای‌ها و هم حرفه‌ای‌ها برای ایجاد سطوح صاف و هموار برای نصب کفپوش به کار می‌رود. با آماده‌سازی و پرایمر مناسب زیرسازی، می‌توان آن را به راحتی ریخت یا پمپ کرد تا خودش پخش و سفت شود.


 

معایب خودتراز سیمانی

از معایب آن می‌توان به محدودیت ضخامت لایه و نیاز به زیرسازی مناسب اشاره کرد. در مجموع، خودترازشونده سیمانی گزینه‌ای عملی و اقتصادی برای تراز کردن سطوح کف است.
برخی از معایب و محدودیت‌های خودترازشونده سیمانی عبارتند از:

• ضخامت لایه محدود - اکثر محصولات خودترازشونده دارای حداقل و حداکثر ضخامت لایه توصیه شده‌ای هستند که باید رعایت شود.
• نیاز به زیرسازی مناسب - زیرسازی باید کاملاً خشک، تمیز، محکم و بدون هرگونه روغن، چربی، گرد و غبار باشد.
• عدم تحمل فشار زیاد - خودترازشونده سیمانی برای مصارف سبک و متوسط مناسب است و تحمل بارهای سنگین را ندارد.
• زمان کاربری محدود - پس از مخلوط کردن، زمان کاربری محدودی دارد و باید سریعاً مصرف شود.
• حساسیت به دما - دمای هوا و سطح زمین باید در زمان اجرا و خشک شدن مناسب باشد.
• نفوذپذیری بالا - به تنهایی ضدآب نیست و نیاز به پوشش‌دهی دارد.
• ترک خوردگی در سطح - اگر زیرسازی مناسب نباشد ممکن است ترک بخورد.
• هزینه نسبتاً بالاتر نسبت به اجرای سنتی
• نیاز به مهارت اجرایی مناسب

در مجموع با رعایت نکات فنی، خودترازشونده سیمانی می‌تواند گزینه مناسبی برای تراز کردن سطوح باشد.
 

از خودتراز شونده سیمانی برای چه سطوحی استفاده می شود؟

خودتراز شونده سیمانی معمولا برای سطوح داخلی و خارجی مانند کف گاراژ، حیاط، پارکینگ و پیاده‌رو استفاده می‌شود.
 

سطوح مورد کاربرد خودتراز سیمانی :

- کف پارکینگ، گاراژ و حیاط خانه: به دلیل سطح صاف و یکنواخت، عدم نیاز به شیب‌بندی و دوام بالا مناسب این مکان‌ها است.
- پیاده‌رو و مسیرهای پیاده‌روی: جلوگیری از لغزندگی سطح و راحتی پیاده‌روی از مزایای آن است.
- داخل استخر و حوضچه‌ها: مقاومت بالا در برابر رطوبت و آب مناسب این کاربرد است.
- سطوح تجاری مثل فروشگاه و اداره: دوام و مقاومت بالا و زیبایی سطح.
- بالکن و تراس: عدم نفوذ آب به طبقات پایین به دلیل سطح ضدآب.
- داخل ساختمان‌های صنعتی و کارگاهی: مقاومت در برابر سایش و فشار بالا.
- مناطق نمایشی و موزه: زیبایی سطح و دوام بالا مفید است.

بنابراین خودتراز سیمانی گزینه مناسبی برای انواع سطوح داخلی و خارجی است که نیاز به مقاومت و دوام بالا دارند.
 

میزان مصرف خودتراز سیمانی

برای پاسخ به این سوال نیاز به مقداری اطلاعات داریم :
- وزن مخصوص خودتراز سیمانی مورد استفاده چقدر است؟ معمولا بین 2 تا 2.2 گرم بر سانتیمتر مکعب است.
- ضخامت لایه خودتراز چقدر در نظر گرفته شده است؟ برای مثال 5 میلی‌متر را ذکر می کنیم.
- آیا اتلاف و ضایعات خودتراز هم در نظر گرفته شده است؟ معمولا 5 تا 10 درصد اتلاف در نظر گرفته می‌شود.
با این اطلاعات و فرض وزن مخصوص 2 گرم بر سانتی‌متر مکعب، برای هر متر مربع سطح با ضخامت 5 میلی‌متر، حدود 10 کیلوگرم خودتراز مصرف می‌شود.
 

استانداردهای بین المللی خودتراز سیمانی

برخی از مهمترین استانداردهای بین‌المللی مرتبط با خودتراز سیمانی عبارتند از:

• ASTM F2873 استاندارد آمریکایی برای مشخصات خودتراز سیمانی
• EN 13813 استاندارد اروپایی برای ملات‌های کف‌پوش بر پایه سیمان
• ISO 10874 استاندارد بین‌المللی کلاس‌بندی خودترازهای سیمانی
• ASTM C1708 استاندارد آمریکایی برای آزمون مقاومت فشاری خودتراز سیمانی
• EN 1015-11 استاندارد اروپایی برای تعیین مقاومت چسبندگی خودتراز سیمانی
• ISO 13007 استاندارد بین‌المللی برای کلاس‌بندی چسب‌های کاشی‌کاری که شامل خودتراز سیمانی نیز می‌شود

این استانداردها مشخصات فنی، نحوه آزمون و کلاس‌بندی خودترازهای سیمانی را مشخص می‌کنند. رعایت این استانداردها در تولید بسیار حائز اهمیت است.

 

استانداردهای ایران خودتراز سیمانی

در ایران نیز چند استاندارد ملی در خصوص خودترازهای سیمانی وجود دارد:

• استاندارد ملی ایران شماره 12085 - خودتراز کف‌های سیمانی - ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
• استاندارد ملی ایران شماره 389 - چسب‌های سیمانی برای کاشی‌کاری - مشخصات و روش‌های آزمون
• استاندارد ملی ایران شماره 10874-4 - خودتراز مورد مصرف در کف‌پوش‌ها - قسمت 4 - مشخصات، ارزیابی تطابق و قواعد کاربرد در محل
• استاندارد ملی ایران شماره 10874-2 - خودتراز مورد مصرف در کف‌پوش‌ها - قسمت 2 - روش‌های آزمون

این استانداردها توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده‌اند و الزامات فنی و آزمون‌های مربوط به خودتراز سیمانی در ایران را مشخص می‌کنند. رعایت این استانداردها برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خودتراز سیمانی در ایران ضروری است.
 

چگونگی استفاده و اجرای خودتراز سیمانی

برای استفاده و اجرای صحیح خودتراز سیمانی به طور خلاصه باید مراحل زیر را انجام داد:

1. سطح زیرکار را کاملاً تمیز کرده و از عدم وجود هرگونه روغن، چربی و آلودگی اطمینان حاصل کرد.
2. سطح را با استفاده از پرایمر مناسب آماده‌سازی کرد.
3. نسبت آب به پودر خودتراز را دقیقاً بر اساس دستورالعمل سازنده تنظیم کرد.
4. مخلوط خودتراز را با استفاده از میکسر مناسب کاملاً مخلوط نمود.
5. خودتراز را بلافاصله پس از مخلوط کردن روی سطح ریخته و با ماله مناسب پخش کرد.
6. از ورود هوا و حباب به لایه خودتراز جلوگیری نمود.
7. پس از گیرش اولیه، سطح را صاف و متراکم کرد.
8. برای خشک شدن کامل به مدت چند روز صبر کرد.
9. درزها را با ملات درزگیر پر کرد.

عناصر تشکیل دهنده خودتراز سیمانی

خودتراز سیمانی از ترکیب چند عنصر و ماده تشکیل شده است:

• سیمان پرتلند (معمولا نوع 1) - به عنوان عامل چسبندگی
• ماسه - به عنوان پرکننده
• پودر سنگ - برای کاهش جمع شدگی
• افزودنی‌های شیمیایی - برای بهبود خواص مکانیکی و شیمیایی
• روان‌کننده - برای بهبود کارایی و روانی مخلوط
• رنگ‌دانه‌ها - برای ایجاد رنگ مورد نظر
• آب - برای هیدراسیون سیمان

نسبت دقیق این مواد بستگی به نوع و کاربرد خودتراز دارد. سازندگان معمولا فرمولاسیون خاص خود را برای تولید خودتراز بهینه دارند.
 

الزامات و ویژگی ها خودتراز سیمانی

خودتراز سیمانی باید دارای الزامات و ویژگی‌های زیر باشد:

• مقاومت فشاری مناسب - معمولا بیش از 25 مگاپاسکال
• مقاومت خمشی و کششی کافی
• سازگاری حرارتی و ترشدگی پایین
• مقاومت بالا در برابر سایش و فرسایش
• زمان گیرش مناسب - معمولا 2 تا 4 ساعت
• تغییر حجم و جمع شدگی کمتر از 3 میلی‌متر بر متر
• صافی و یکنواختی سطح مناسب
• چسبندگی و سازگاری خوب با زیرسازی
• عدم واکنش‌پذیری با مواد شیمیایی
• مقاومت الکتریکی و حرارتی مطلوب

انتخاب خودتراز با کیفیت و مطابق استانداردها، بسیار حائز اهمیت است.