استاندارد افزودنی های بتن ، ملات و دوغاب قسمت پنجم

چکیده

استاندارد بتن ـ مواد افزودنی شیمیایی ـ ویژگی ‌ها نخستین بار در سال1370  تهیه گردیده براساس پیشنهادهای رسیده و بررسی و تایید کمیسیون‌‌ فنی بتن برای اولین بار مورد تجدید نظر قرارگرفت و در یکصدو ششمین جلسه کمیته ملی استاندارد ساختمان و مصالح ساختمانی مورخ 21/7/1383 مورد  تصویب قرار گرفته، اینک به استناد بند یک ماده 3 قانون تاسیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب ایران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می‌شود. برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفت‌های ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهند شد و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوطه مورد توجه واقع خواهد شد . بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده نمود. در تهیه و تجدیدنظر این استاندارد سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه در حدامکان بین این استاندارد و استانداردهای کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود.
منبع و ماخذی که برای تهیه این استاندارد بکار رفته به شرح زیر است:  
1- استاندارد ملی ایران به شماره 2930 : بتن ـ ویژگی و روش آزمون مواد شیمیایی مضاف بتن شده
2- EN 934-2, 2000: Admixtures for concrete, mortar and Grout - Part2: Concrete Admixtures - Defintions.

بتن ـ مواد افزودنی شیمیایی ـ ویژ‌گی‌ها
 (تجدید نظر)
1 هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌های مواد افزودنی مورد استفاده در بتن، بتن مسلح و بتن پیش تنیده به صورت بتن كارگاهی، بتن آماده و بتن پیش ساخته می باشد. این استاندارد برای بتن‌هایی با روانی معمولی كاربرد دارد.این استاندارد برای ملات و دوغاب هم کاربرد دارد.
2  مراجع الزامی
مدارک الزامی زیر حاوی مقرراتی است که در متن این استاندارد به آنها ارجاع داده شده است. بدین ترتیب آن مقررات جزئی از این استاندارد محسوب می‌شود. در مورد مراجع دارای تاریخ چاپ و یا تجدیدنظر، اصلاحیه‌ها و تجدیدنظرهای بعدی این مدارک مورد نظر نیست. مع هذا بهتر است کاربران ذینفع این استاندارد، امکان کاربرد آخرین اصلاحیه‌ها و تجدیدنظرهای مدارک الزامی زیر را مورد بررسی قرار دهند. در مورد مراجع بدون تاریخ چاپ و یا تجدیدنظر آخرین چاپ و یا تجدید‌نظر آن مدارک الزامی ارجاع داده شده مورد نظر است استفاده از مراجع زیر برای کاربر این استاندارد الزامی است:
2-1) استاندارد ملی ایران شماره 3203 سال 1371  بتن تازه - آزمایش روانی ( اسلامپ )
2-2) استاندارد ملی ایران شماره 3520 سال 1373  بتن تازه - تعیین مقدار هوای موجود
2-3) استاندارد ملی ایران شماره 2930 بتن ـ مواد افزودنی شیمیایی - روش آزمون (قسمت اول: بتن و ملات شاهد)
2-4) استاندارد ملی ایران شماره 3206 سال 1371  بتن ـ تعیین مقاومت فشاری آزمونه‌های بتن
2-5) استاندارد ملی ایران شماره 18- 3178 سال 1373   روشهای آزمون زداینده‌ها ـ روش اندازه‌گیری PH محلولهای آبی ـ روش پتانسیومتری
2-6) استاندارد ملی ایران شماره 898 سال 1352   تعیین وزن مخصوص (دانسیته مایعات در 20 درجه سیلسیوس)
2-7) EN 934-2:2001, Admixtures for concreter, mortar and grout – Part 2:
concrete admixtures- Definitions, requirements, conformity, marking and labeling.
 2-8) EN480-2:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods Part2:Determination of setting time.
2-9) EN 480-4:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part 4:Determintion of bleeding of concrete.
2-10) EN 480-5:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part5:
Determintion of capillary absorbtion.
2-11) EN 480-6:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part6:
Infrared analysis.
2-12) EN 480-8:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part8:
Determination of the conventional dry material content.
2-13) EN 480-10:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part 10: Determintion of  the water soluble chloride conternt.
2-14) EN 480-11:1996, Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part 11: Determintion or air void characteristies in hardened concrete.
2-15) EN 480-12:1998 Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part 12:
Determintion of the alkali content of admixtures.
2-16) EN 934-6:2001:Admixtures for concrete, mortar and grout- test methods- Part 6: Sampling, conformity control and evaluation of conformatity.
2-17) EN 12350-5:2000 Testing fresh concrete – Part: Flow table test.
2-18) ISO 1158, Plasties- Vinyl chloride homopollymers and copolymers- Determination of chlorine.
2-19) ASTM C666: 97 standard test Method for resistance of concrete to rapid Freezing and thawing.
3 اصطلاحات و تعاریف
 اصطلاحات و یا واژه‌ها با تعارف زیر بکار می‌رود:
3-1 عملكرد
قابلیت یك ماده افزودنی برای ایجاد خواص لازم بدون اثرات زیان آور
3-2 میزان مصرف مجاز
 میزان مصرف ماده افزودنی، بر حسب درصد وزن سیمان، توسط تولید كننده مشخص می‌شود كه در قسمت ویژگیها به آن اشاره شده است.
3-3 محدوده مصرف
محدوده مصرف ماده افزودنی، بر حسب درصد وزن سیمان، بر اساس آزمون‌های انجام شده توسط تولید كننده توصیه می‌شود كه میزان مصرف مجاز باید در محدوده مصرف توصیه شده باشد.
3-4 حداكثر میزان مصرف توصیه شده  
 حداكثر میزان مصرف توصیه شده توسط تولید کننده میباشد.
یادآوری- در مواردی ممكن است محدوده مصرف توصیه شده توسط تولید كننده، الزامات این استاندارد را برآورده نكند، در این صورت باید آزمون‌های لازم با مصالح مصرفی و در محل انجام شود تا میزان مصرف مورد نیاز برای انطباق با ویژگیها استاندارد مشخص شود.
3-5  بتن و ملات شاهد
 بتن و ملات ساخته شده بدون ماده افزودنی برای مقایسه با بتن حاوی ماده افزودنی به منظور بررسی اثرات ایجاد شده توسط ماده افزودنی و انطباق با ویژگیهای این استاندارد ملی باشد.
3-6  مواد افزودنی بتن
مواد افزودنی بتن موادی هستند كه علاوه بر آب، سیمان و سنگدانه به مقدار جزئی، حداكثر پنج درصد وزنی سیمان، در زمان اختلاط به بتن اضافه می‌شوند و موجب اصلاح برخی از خواص بتن تازه یا سخت شده می‌شوند.
3-6-1  ماده افزودنی چند منظوره
 مواد افزودنی كه بر روی چند خاصیت بتن تازه یا سخت شده اثر می‌گذارند و بیش از یكی از عملكردهای مشخص شده در قسمت‌های3-6-2تا 3-6-12را دارا می‌باشند.
3-6-1- 1  عملكرد اصلی
 یكی از عملكردهای ماده افزودنی چند منظوره كه توسط تولید كننده به عنوان عملكرد اصلی مشخص شده است.
3-6-1- 2  عملكرد ثانویه
 عملكردهای دیگر ماده افزودنی چند منظوره كه علاوه بر عملكرد اصلی آن مشخص شده است.
3-6-2 ماده افزودنی كند گیر كننده
ماده افزودنی كندگیر كننده زمان گیرش بتن و تغییر حالت مخلوط از خمیری به سخت، را افزایش می‌دهد.
3-6-3  ماده افزودنی حباب هواساز
ماده افزودنی كه باعث ایجاد حبابهای ریز و یكنواخت هوا در داخل بتن می‌شود كه بعد از سخت شدن نیز باقی می‌مانند.
3-6-4  ماده افزودنی زودگیر كننده
ماده افزودنی كه زمان گیرش بتن و آغاز تغییر حالت مخلوط بتن از خمیری به سخت را كاهش می‌دهد.
3-6-5- ماده افزودنی زود سخت کننده (تسریع کننده زمان سخت شدگی)
ماده افزودنی كه بدون تاثیر روی زمان گیرش روند كسب مقاومت بتن را تسریع می‌كند.
3-6-6  ماده افزودنی نگهدارنده آب
ماده افزودنی كه با كاهش آب انداختگی میزان از دست دادن آب داخل بتن را كاهش می‌دهد.
3-6-7  ماده افزودنی كاهنده آب/ روان كننده
ماده افزودنی كه بدون تغییر روانی، مقدار آب مخلوط بتن را كاهش می‌دهد یا بدون تغییر مقدار آب ، اسلامپ و روانی را افزایش می‌دهد یا هر دو اثر را بطور همزمان ایجاد می‌كند.
3-6-8  ماده افزودنی فوق كاهنده آب/ فوق روان كننده
ماده افزودنی كه بدون تغییر روانی، مقدار آب مخلوط بتن را به میزان قابل ملاحظه‌ای كاهش می دهد یا بدون تغییر مقدار آب، اسلامپ و روانی را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد، یا هر دو اثر را بطور همزمان ایجاد می‌كند.
3-6-9  ماده افزودنی كاهنده میزان جذب آب
ماده افزودنی كه جذب مویینگی بتن سخت شده را كاهش می‌دهد.
3-6-10  ماده افزودنی كندگیر كننده/ كاهنده آب/ روان كننده
ماده افزودنی كه مجموعه‌ای از اثرات كاهنده آب، روان كننده (عملكرد اصلی) و كندگیر كننده (عملكرد ثانویه) را ایجاد می‌كند.
3-6-11  ماده افزودنی كندگیر كننده/ فوق كاهنده آب/ فوق روان كننده
ماده افزودنی كه مجموعه‌ای از اثرات فوق كاهنده آب، فوق روان كننده (عملكرد اصلی) و كندگیر كننده (عملكرد ثانویه) را ایجاد می‌كند.

3-6-12- ماده افزودنی زودگیر كننده/ كاهنده آب/ روان كننده
ماده افزودنی كه مجموعه‌ای از اثرات كاهنده آب/ روان كننده (عملكرداصلی) و زودگیر كننده (عملكرد ثانویه) را ایجاد می‌كند.
4 ویژگی ها
4-1 ویژگی های كلی
ویژگی‌های این استاندارد با فرض پخش شدن یكنواخت ماده افزودنی در بتن(بخصوص مواد افزودنی پودری با اثرات كند‌كنندگی) ارائه شده است.
تمام مواد افزودنی تعریف شده در این استاندارد باید ویژگی‌های كلی جدول 1 را دارا باشند.
4-2 ویژگی‌های اختصاصی  
این ویژگی‌ها برای انواع مواد افزودنی درجداول 2 تا 12 ارائه شده است. برای آگاهی از مشخصات انواع بتن‌ها و ملات شاهد به بخش دوم این استاندارد مراجعه کنید.